---

RODZAJE SZYBKOZŁĄCZY PNEUMATYCZNYCH

WSTĘP DO PORADNIKA O SZYBKOZŁĄCZACH PNEUMATYCZNYCH

Szybkozłącza pneumatyczne służą do połączenia różnych narzędzi pneumatycznych do zasilania sprężonym powietrzem. Złączka pneumatyczna umożliwia łatwe i bezpieczne podłączanie lub odłączanie narzędzia od węża gdy jest pod ciśnieniem. System składa się z dwóch części: gniazdo szybkozłączki (część żeńska) oraz wtyku (część męska). Złączka automatycznie zamyka przepływ, gdy tylko zostanie odłączona od komponentu, zapewniając utrzymanie ciśnienia w systemie.

TYPY I ROZMIARY SZYBKOZŁĄCZY DO POWIETRZA

W przemyśle pneumatycznym szybkozłącza pneumatyczne są nazywane bardzo różnie. Na przykład złącze do powietrza, złączka do sprężonego powietrza, szybkozłączka pneumatyczna, złącza RECTUS. Wszystkie odnoszą się do tego samego produktu. W niniejszym artykule będziemy używać wszystkich tych nazw zamiennie.

Często wspomina się również potocznie o typie, takim jak złączka DN 7.2 (popularna „siedem-dwójka”) lub złączka EURO (można czasami pomylić z szybkozłączami do form wtryskowych o profilu Europejskim – Niemieckim). Złącza do sprężonego powietrza są dostępne w różnych wariantach do wszystkich zastosowań. Jednak węże i złączki muszą być odpowiednie dla określonego systemu. Należy również pamiętać, że termin „złączka wtykowa” zwykle odnosi się do innego produktu, który będzie omawiany w osobnym artykule. Pokrótce, są to jednoczęściowe złączki, do których można łatwo wcisnąć wąż pneumatyczny (prosty kalibrowany z PU), aby uzyskać szczelne połączenie.

W Europie najpopularniejszymi standardami są DN 5.5 (standard ze Szwecji) i DN 7.2 (standard z Niemiec), przy czym w Polsce najpopularniejszy jest system EURO. Standardowe szybkozłącza Euro 7.2 mają większą średnicę niż DN 5,5. Należy pamiętać, że złącza ARO 210, typ 14 KA RECTUS mają podobny rozmiar i kształt jak złącza Euro DN 7.2 typ 26 KA RECTUS, jednak nie są ze sobą kompatybilne! Złączki ARO są szczególnie popularne w krajach Beneluksu i Szwajcarii. W poniższej tabeli przedstawiono najpopularniejsze szybkozłączki RECTUS do sprężonego powietrza w Polsce.

Tabela z popularnymi standardami DN szybkozłączy pneumatycznych

Nazwa	Zdjęcie	DN (mm)	Szybkozłączki kompatybilne ze sobą (lista poglądowa)
MIKRO		2.7	Rectus 20, LUDECKE ESMC, Walther 06-003, Festo KD2/KS2, IMI-Norgren 232, Aventics CP1-NW 2.7
MINI		5	Rectus 21, LUDECKE ESM, Festo KD3/KS3 IMI-Norgren 233 Aventics CP1-NW5
EURO		7.2 (7.4)	Rectus 26, LUDECKE ES, LUDECKE ESPN, Festo KD4/KS4, IMI-Norgren 238, Aventics CP1-NW 7 / 7.8
EURO		7.8 (7.2)	Rectus 25, Rectus 1600 KA, Rectus 1625 KA, LUDECKE ESI, LUDECKE ESIS

ŚREDNICA DN ZŁĄCZKI – IDENTYFIKACJA SZYBKOZŁĄCZKI DO POWIETRZA

Przepływ powietrza i średnica wewnętrzna to dwa ważne czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniego szybkozłącza pneumatycznego. DN to średnica wewnętrzna (mm) tulejki po stronie wtyku wchodzącego w gniazdo szybkozłącza. Większy przelot spowoduje większą pojemność powietrza i mniejsze straty energii. Ponieważ wyjście złączki może mieć mniejszą średnicę, średnica po stronie wtyku nie jest jedyną, którą należy brać pod uwagę.

Węże o dużej średnicy są zwykle zalecane do transportu powietrza przez układ pneumatyczny. Na końcu linii, do której podłączane jest urządzenie sprężonego powietrza, zwykle stosuje się cieńsze węże tworzywowe.

ZAWORY ODCINAJĄCE W ZŁĄCZKACH PNEUMATYCZNYCH

Szybkozłącza pneumatyczne RECTUS są dostępne z zaworem lub bez. Zawór w złączce służy min. do zapobiegania utracie sprężonego powietrza. W przypadku połączeń półstałych rzadko wymagany jest zawór, aby zapobiec blokowaniu przepływu powietrza. Jednak rozłączanie połączeń może być wtedy niebezpieczne, jeśli w wężu nadal znajduje się sprężone powietrze. Ryzyko wzrasta tym bardziej, gdy operator robi to nieumiejętnie.

RYSUNEK ZE SCHEMATEM ZAWORÓW ODCINAJĄCYCH

WERSJE SZYBKOZŁĄCZEK PNEUMATYCZNYCH RECTUS

Złącze pneumatyczne składa się z wtyku (część męska) i gniazda złącza (część żeńska). Szybkozłącze łączy się z wtykiem z jednej strony, natomiast z drugiej strony posiada np. gwint lub przyłącze do węża. Może to być gwint wewnętrzny lub zewnętrzny. Złączka może również posiadać możliwość połączenia z wężem tworzywowym, tzw. PU prostym kalibrowanym, typowo pneumatycznym. Klasycznie złączka do węża jest zakończona króćcem choinkowym, na który wąż jest nasuwany, a następnie mocowany za pomocą opaski zaciskowej. Takie połączenie jest zwykle najbardziej niezawodnym, ponieważ o wiele łatwiej zauważyć, gdy połączenie jest np. poluzowane. Opaska zaciskowa do węża może mieć ostre krawędzie, które powodują nierzadko okaleczanie węża. Jednak można to łatwo rozwiązać, umieszczając np. rurkę termokurczliwą w miejscu zacisku. Należy także wspomnieć o złączach grodziowych (tzw. panelowych), które mogą być zakończone w różnych wariantach, np. gniazdo szybkozłącza z jednej strony, a z drugiej końcówka do węża.

CHARAKTERYSTYKA ZŁĄCZEK PNEUMATYCZNYCH NISKOCIŚNIENIOWYCH

Gwinty

Większość złączy do powietrza wykorzystuje gwint BSP (British Standard Pipe). BSP to międzynarodowy standard stosowany na całym świecie, z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych i Kanady, gdzie gwint NPT jest bardziej powszechny. Gwint ten jest kompatybilny tylko z gwintami o tym samym standardzie (kilka wyjątków). Aby zapoznać się bliżej z przeglądem standardów i kompatybilności gwintów, zobacz nasz poradnik dotyczący standardów gwintów.

Materiał wykonania złączki

Materiał szybkozłącza do powietrza jest ważny, ponieważ wpływa min. na cenę, trwałość i odporność na dane warunki pracy. Typowe materiały, z których wykonane mogą być złączki pneumatyczne to:

Mosiądz: jest to standardowy i zarazem najtańszy wariant wykonania

Mosiądz Niklowany: dzięki warstwie niklu jest zabezpieczony przed korodowaniem, ale jest nieco droższy.

Stal nierdzewna: ten materiał ma bardzo dobrą odporność chemiczną i trwałość, ale jego cena znacząco rośnie.

Plastik: W zależności od jakości plastiku, mogą być wystarczająco wytrzymałe dla większości zastosowań i mieć niższą cenę.

Materiał i jakość złączki są bardzo ważne i należy je sprawdzić podczas wymiany przeciekających złączek. Często o nich się zapomina, ponieważ same nie wyciekają. Jednak uszkodzony nypel może doprowadzić do uszkodzenia uszczelki w szybkozłączce. Rezultatem jest marnotrawienie cennego sprężonego powietrza. Ostatecznie bardziej opłacalne jest nie oszczędzanie na wysokiej jakości szybkozłączy pneumatycznych.

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA SZYBKOZŁĄCZEK PNEUMATYCZNYCH

Ponieważ sprężone powietrze jest występuje pod wysokim ciśnieniem, może spowodować poważne obrażenia u operatora. Podczas odłączania węży zaleca się, aby w układzie sprężonego powietrza nie było ciśnienia. Podczas rozpinania złączek, należy mocno trzymać obie złączki. Uwolniony wąż może się wyrwać i poruszać w sposób niekontrolowany, dopóki ciśnienie nie zostanie całkowicie zwolnione. Może to spowodować uszkodzenie maszyn i poważne obrażenia pracowników.

SZYBKOZŁĄCZA ROZŁĄCZANE BEZCIŚNIENIOWO

Złącza bezpieczeństwa są droższe od klasycznych rozwiązań, ale po rozłączeniu są chronione przed efektem byka (rysunek 2). Chociaż według niektórych użytkowników są większe, cięższe i przez to mniej wygodne w użyciu, mogą w istotny sposób przyczynić się do ogólnego bezpieczeństwa w miejscu pracy. Normy ISO 4414 lub EN983 opisują wymagania dla tych złączy. Mają mechanizm odpowietrzający przed rozłączeniem. Niektóre działają na zasadzie przycisku. W złączkach serii 37 KE RECTUS, dopiero podwójne pociągnięcie tulei do tyłu wypina złączke. Natomiast jednokrotne pociągnięcie tulei do tyłu powoduje, że zamyka zawór w gnieździe, pozostawiając jednocześnie
mechaniczne połączenie wtyczki z gniazdem. Skompresowane po stronie węża z wtyczką powietrze może bezpiecznie rozprężyć się do atmosfery.

POZOSTAŁE OPCJE SZYBKOZŁĄCZY

Oprócz rozmiarów i typów połączeń dostępne są różne inne opcje. Oto kilka przykładów:

Złącza z zaworem obustronnie odcinającym

Zaletą jest to, że złączka jest prawie bez wyciekowa (to właśnie dla mediów ciekłych został wymyślony ten system). Muszą być one używane wyłącznie z powiązanymi złączami, np. seria KB RECTUS. Dzieje się tak, ponieważ te złącza mają iglice, która otwiera zawór w złączce po ich połączeniu.

Zintegrowany zawór zwrotny

Istnieją złączki wtykowe z zaworem zwrotnym. W tym systemie media mogą płynąć tylko w jednym kierunku.

Specjalne ringi oznaczone kolorami

Innym przykładem opcji są ringi w różnych kolorach, które nie są wymienne. Może to na przykład zapobiec przypadkowej zmianie węży z różnymi gazami lub ciśnieniami roboczymi.

PODSUMOWANIE

Niniejszy artykuł to w zasadzie wycinek najpopularniejszych szybkozłączy do powietrza używanych w Polsce. Mnogość wariantów i opcji jest tak ogromna, że nie sposób tego ująć w jednym tekście. Zawsze jesteśmy do Państwa dyspozycji i służymy pomocą przy doborze każdej złączki. Nasza oferta opiera się na produktach renomowanej marki RECTUS. Mogą być Państwo zawsze pewni najwyższej jakości wykonania i dobrej ceny.

Zapraszamy do kontaktu – Tel 508-117-794 lub mailowo na biuro@hsth.pl
Szybkozłączki do powietrza cechują się możliwością obsługi jedną ręką. Standardowo są wykonane z mosiądzu, istnieje jednak możliwość wykonania ze stali szlachetnej lub mosiądzu niklowanego.

Szybkozłączki składają się z dwóch części:

1. Żeńskiej, tzw. Gniazdo Szybkozłącza
2. Męskiej, tzw. Wtyczka Szybkozłącza

ZASTOSOWANIE DLA SZYBKOZŁĄCZY RECTUS

Szybkozłącza Rectus są stosowane w wielu gałęziach przemysłu, głównie do szybkiego i szczelnego łączenia węży i modułów. Są często używane do połączeń przesyłu płynów, gazów czy sprężonego powietrza. W zależności od konstrukcji, elementy łączące dla niskiego ciśnienia są przystosowane do pracy z ciśnieniem roboczym do 35 bar.

DO KAŻDEGO ZASTOSOWANIA ODPOWIEDNI MATERIAŁ

Szybkozłącza są dostępne z najpopularniejszych materiałów, takich jak mosiądz, stal, stal nierdzewna, PVDF, a także można je częściej spotkać w płytach lub blokach.

SZYBKOZŁĄCZA O WYSOKIM PRZEPŁYWIE

Natężenie przepływu w układzie jest jednym z najważniejszych kryteriów decydujących o wyborze szybkozłącza, a mimo to często jest lekceważone. Kiedy rozważa się projekt dotyczący zmiany połączenia, a także liczby zaworów wewnętrznych, projektanci i inżynierowie systemu powinni zawsze dążyć do zminimalizowania strat ciśnienia. Zwiększa to wydajność systemu.

JAK DZIAŁAJĄ SZYBKOZŁĄCZA DO POWIETRZA

Połączenie obu elementów następuje poprzez wciśnięcie wtyczki do gniazda. Mechanizm blokady znajduje się w gnieździe pod postacią kulek dociskających profil wtyczki.

Za pomocą szybkozłączy możemy transportować pod ciśnieniem takie media jak powietrze czy woda. Mają wytrzymałość ciśnieniową na poziomie kilkudziesięciu barów.

TYPY I RODZAJE SZYBKOZŁĄCZY RECTUS

Kolejnym elementem rozróżniającym szybkozłącza są wersje jednostronnie odcinające, obustronnie odcinające oraz tzw. z wolnym przelotem.

• Jednostronnie odcinający – gniazdo posiada zawór odcinający, wtyczka jest z wolnym przelotem
• Obustronnie odcinający – zarówno gniazdo jak i wtyczka posiadają zawór odcinający, przy czym zawór w gnieździe ma iglice, która odblokowuje zawór we wtyczce
• Z wolnym przelotem – gniazdo i wtyczka nie posiadają zaworu odcinającego

KOMPATYBILNOŚĆ SZYBKOZŁĄCZEK

Mimo, że na rynku jest kilku producentów szybkozłączy, to najważniejszy przy doborze jest standard DN (NW). Dzięki niemu niezależnie od producenta oba elementy (tj. wtyczka i gniazdo) będą ze sobą kompatybilne.

Popularnymi standardami DN w Polsce są min.; DN 7,2 (26 KA RECTUS), DN 5 (21 KA RECTUS), DN 2,7 (20 KA RECTUS) czy DN 7,8 (25 KA RECTUS, który jest kompatybilny z 26 KA).