Beczkowóz bez tajemnic, czyli wszystko, co musisz o nim wiedzieć (budowa, zastosowanie, akcesoria)
Beczkowóz ma długą historię. Ponad sto lat temu był nieodzownym narzędziem dla wielkich miast, ponieważ dostarczał im wodę (wtedy jeszcze na wozach konnych). Od tamtego czasu przeszedł wiele metamorfoz, zaś dzisiaj z tą nazwą kojarzą nam się przede wszystkim wozy asenizacyjne, najczęściej stosowane przez rolników i do wywozu szamba.
Jednak to nie oznacza, że brak im zróżnicowania. Dzisiaj na rynku znajdziesz beczkowozy o przeróżnych parametrach.
To samo tyczy się akcesoriów niezbędnych do ich funkcjonowania.
W artykule dokładnie przyglądamy się wozom asenizacyjnym. Dzięki lekturze dowiesz się, do czego służą beczkowozy, jak działają i jak o nie dbać, by służyły bezawaryjnie przez długie lata. Jeśli posiadasz beczkowóz (lub zamierzasz posiadać), tekst dostarczy ci wielu przydatnych informacji.
Budowa beczkowozu
Współcześnie wóz asenizacyjny posiada tak wiele konfiguracji, że niewtajemniczeni będą mieli ogromny problem, aby się w tym wszystkim połapać. Mimo to podstawy są proste, ponieważ beczkowóz składa się z kilku kluczowych elementów:
- beczki,
- mechanizmu napełniania,
- ramy,
- układu jezdnego i ogumienia.
Jednak, jak mówi przysłowie: “diabeł tkwi w szczegółach.” Dlatego poniżej przyjrzymy się bliżej konfiguracjom każdego z tych elementów.
Beczka
W przypadku beczek oferta jest stosunkowo prosta. Masz do wyboru dwa zbiorniki:
- bardziej popularny stalowy oraz
- rzadziej stosowany z tworzywa sztucznego.
Stalowe cieszą się większym braniem ze względu na swoją wytrzymałość. Zasada jest taka, że im grubsza blacha składająca się na ściany zbiornika, tym bardziej jest odporny na odkształcenia i uszkodzenia mechaniczne.
Jednak beczka stalowa ma też swoje minusy. Pierwszym z nich jest waga. Im grubsze ściany, tym większą moc musi mieć ciągnik, aby taki beczkowóz woził. Ponadto tego typu zbiornik wymaga odpowiedniego zabezpieczenia przed korozją (najlepsze jest tutaj cynkowanie).
Natomiast beczka z tworzywa sztucznego ma tę zaletę, że cechuje się o wiele mniejszą wagą (nawet o 20-30% w porównaniu do podobnej beczki ze stali). Dzięki temu ciągnik nie potrzebuje tak dużej mocy, aby przewieźć beczkowóz.
Minusem beczki z tworzywa (jak zapewne się domyślasz) jest mniejsza odporność na uszkodzenia mechaniczne. Jednak należy uczciwie zaznaczyć, że dzisiejsza technologia na tyle poszła do przodu, iż nie jest to tak duży problem. Potrzeba by naprawdę solidnego uderzenia, żeby uszkodzić zbiornik.
Dla niektórych minusem może być również to, że większość beczek z tworzywa nie stosuje kompresorów, ponieważ pod- oraz nadciśnienie im nie służą.
Mechanizm napełniania
Jeżeli chodzi o napełnianie zbiorników, wyróżniamy cztery rodzaje beczkowozów:
- zalewany za pomocą zewnętrznego układu,
- napełniany pompą próżniową (kompresorem),
- napełniany pompą przepływową,
- (rzadziej) posiadający kombinację układów pompy próżniowej i przepływowej.
W naszym kraju największą popularnością cieszą się beczkowozy z kompresorem. W tej wersji pompa próżniowa odpowiada zarówno za napełnianie, jak i opróżnianie zbiornika. Robi to, wytwarzając pod- lub nadciśnienie w beczce.
Największą zaletą tego systemu jest przystępna cena.
Jednak ma też swoje wady. Po pierwsze — kompresor gorzej radzi sobie z pobieraniem cieczy ze zbiorników głębszych niż 2 metry poniżej gruntu. Czas napełniania rośnie, co może prowadzić do przegrzania i ewentualnej awarii pompy próżniowej. Po drugie — kompresor pieni ciecz, przez co gorzej wypełnia beczkę.
Problemy te możesz do pewnego stopnia rozwiązać, jeśli wybierzesz beczkowóz z kompresorem i dodatkowym akceleratorem, ale z oczywistych względów jest on droższy.
Jeżeli zaś chodzi o pompę przepływową, potrafi ona wytworzyć w rurze ciśnienie nawet 10 razy większe niż pompa próżniowa. Dzięki temu radzi sobie z pompowaniem cieczy nawet z głębokości poniżej 5 metrów, zaś czas tej czynności jest krótszy. Co więcej, umożliwia dużo wydajniejsze tłoczenie z beczki i współpracę z szerokimi aplikatorami. Finalnie warto dodać, że pompa przepływowa mniej pieni ciecz, dzięki czemu napełnia zbiornik nawet w 100%.
Jednak rozwiązanie to nie jest pozbawione wad. Po pierwsze — jest o wiele droższe od kompresora. W zależności od mechanizmu pompy ( ślimakowa lub krzywkowa) dopłacisz od 20 do nawet 70 tys. złotych. Po drugie — szybciej się zużywa i jest narażona na uszkodzenia. Wynika to z faktu, że ma bezpośredni kontakt z cieczą.
Rama
Nie każdy wóz asenizacyjny posiada ramę. Istnieją również takie z konstrukcją samonośną, ale dotyczy to głównie małych rozmiarów zbiornika (np. beczkowóz 3000l lub beczkowóz 4000l).
Większe urządzenia zwykle posiadają konstrukcję ramową. Jednak tutaj należy zaznaczyć, że najczęściej jest to rama częściowa (np. przyspawane profile zamknięte lub kątowniki). Mimo że wzmacnia beczkowóz, nie nadaje się do pracy z np. aplikatorami zawieszanymi.
Tylko pełna rama daje taką możliwość. Ponadto cechuje się większym bezpieczeństwem i stabilnością zbiornika, dzięki czemu umożliwiają jazdę z większą prędkością bez ryzyka.
Układ jezdny i ogumienie
Układ jezdny pełni bardzo ważną rolę w beczkowozie. Może nie w najtańszych i najmniejszych maszynach, ponieważ one zwykle posiadają jedną, sztywną oś. W nieco większych wozach (np. beczkowóz 10000l) spotkasz się z zawieszeniem tandemowym, który dodatkowo posiada (zazwyczaj) resory paraboliczne.
Dopiero w największych zbiornikach oferta układu jezdnego jest obszerna.
Beczkowozy znajdziesz w wersji dwu-, trzy- a nawet czteroosiowej. Jeśli zaś chodzi o resory, są dostępne w technologii parabolicznej, hydraulicznej i pneumatycznej. Dwa ostatnie cechują się największą zdolnością do tłumienia drgań, dzięki czemu pozwalają na szybszy transport.
Ponadto standardem przy większej ilości osi jest układ skrętny, który ułatwia manewrowanie i ogranicza zużycie tylnych opon.
Zwróć także uwagę na możliwość przestawienia układu jezdnego na ramie. Niektórzy producenci dają taką możliwość, abyś mógł dobrać odpowiedni nacisk na zaczep. To istotny parametr, ponieważ wpływa na stabilność, dociążenie i trakcję ciągnika.
Co z oponami?
Tutaj najważniejsza jest wielkość i średnica. Im większe opony, tym mniej mocy potrzebuje ciągnik, aby skutecznie wieźć beczkowóz. Ma to szczególnie znaczenie w gospodarstwach rolnych.
Zastosowanie beczkowozu
W swojej długiej historii beczkowozy służyły człowiekowi w wielu działalnościach. Dzisiaj z niektórych miejsc zostały wyparte przez bardziej wydajne technologie, ale to nie oznacza, że straciły na znaczeniu.
Wciąż pełnią bardzo ważną rolę w gospodarstwach rolnych i przy opróżnianiu szamb. Jednak to nie są ich jedyne zastosowania.
O wszystkich najważniejszych piszemy poniżej.
Beczkowóz do szamba
Mimo że w większości miast i miasteczek nieczystości trafiają do zakładów oczyszczania za pośrednictwem kanalizacji, nie każde gospodarstwo domowe ma do niej dostęp. Wtedy w sukurs przychodzi szambo, które jednak trzeba od czasu do czasu opróżniać.
Służą do tego wyspecjalizowane wozy asenizacyjne, popularnie nazywane “szambowozami”.
Beczkowóz asenizacyjny dla gospodarstwa rolnego
Kolejnym sektorem działalności, w którym beczkowozy pełnią kluczową rolę, są gospodarstwa rolne.
Urządzenia te służą rolnikom przede wszystkim do transportu i rozrzucania gnojówki na polach. Innymi słowy: nawożą i użyźniają grunt.
W zależności od rodzaju wozu asenizacyjnego, mogą robić to na dwa sposoby. Jeżeli beczkowóz posiada agregat, potrafi wprowadzić gnojówkę bezpośrednio w głąb gleby. Pozostałą możliwością są urządzenia rozbryzgowe, które dystrybuują nawóz na odległość nawet kilkunastu metrów.
Co więcej, niektórzy rolnicy wykorzystują beczkowozy jako mobilne poidło dla bydła, gdy te przebywa na pastwisku.
Beczkowóz do transportu wody pitnej
Jak wspomnieliśmy we wstępie, beczkowóz zaczął swoją karierę jako urządzenie, które zaopatruje duże ośrodki miejskie w wodę pitną. Wynikało to z faktu, że przed drugą połową XIX wieku nie istniał system wodociągów, a studni było po prostu za mało.
Jednak wbrew pozorom ta funkcja beczkowozów nie wymarła do końca. Wciąż dostarczają wodę pitną w sytuacjach kryzysowych. Było tak np. po II Wojnie Światowej, a współcześnie często robią to w trakcie i po powodziach.
Beczkowóz do gaszenia pożarów
Przed rozwojem motoryzacji beczkowóz w zaprzęgu konnym był również stałym wyposażeniem strażaków. W ten sposób dostarczali znaczne ilości wody na miejsce pożaru.
Dziś już raczej nie uświadczymy takiego widoku, chociaż z rzadka beczkowozy służą do dogaszania ognia (np. na polu lub w lesie).
Akcesoria do beczkowozu
Oprócz podstawowych elementów beczkowozu wyróżniamy również akcesoria, które pełnią istotną rolę w jego sprawnym działaniu. Przyjrzyjmy się im i sprawdźmy, jak dobrać najlepsze pod dany model urządzenia.
Wąż do beczkowozu
Wybór odpowiedniego węża nie jest łatwym zadaniem, gdyż na rynku znajdziesz bardzo szeroki wybór tych produktów. Jak w takim razie upewnisz się, że wybierasz najlepszy dla siebie?
Zwróć uwagę na jego parametry i materiał wykonania.
Jako że węże asenizacyjne do beczkowozów/szamba służą do tłoczenia różnych cieczy (np. skażonych substancjami chemicznymi czy fekaliów), powinny być odporne. Dlatego producenci zwykle wykonują je z PVC lub gumy. Jednak popularniejsze są te pierwsze, ponieważ cechują się mniejszą wagą.
Kolejnymi istotnymi parametrami węży są elastyczność oraz grubość ścianki. Te cechy zwykle są ze sobą połączone, ponieważ grubsza ścianka nie tylko zwiększa wytrzymałość, ale również giętkość, co bezpośrednio przekłada się na wygodę pracy.
W tym miejscu warto wspomnieć, że przy niższych temperaturach PVC traci plastyczność. Dlatego gdy w zimowych miesiącach wąż jest bardziej sztywny, nie uznawaj tego za wadę. Jeśli jednak zależy ci na plastyczności w niskich temperaturach, wybierz materiał z domieszką kauczuku.
Ponadto wąż do szamba/beczkowozu powinien cechować się odpowiednio wysoką odpornością na podciśnienie. W przeciwnym razie szybko załamie się do wewnątrz.
Ostatnimi i nieco mniej istotnymi kwestiami są długość oraz struktura węża. W obydwu przypadkach zależą od indywidualnych potrzeb i preferencji.
Jeśli chodzi o długość, przy zamówieniu wybierzesz tyle metrów, ile potrzebujesz.
Zaś struktury są dwie: gładka i falowana. Nie ma między nimi wielkiej różnicy poza tym, że falowany wąż zwykle jest nieco lżejszy.
Zawór do beczkowozu
Wydajna i bezpieczna praca wozów asenizacyjnych nie obędzie się bez odpowiednich zabezpieczeń, do których zaliczają się zawory. Dzielimy je na trzy rodzaje:
- podciśnieniowe (zapobiegają zassaniu, czyli zapadnięciu się zbiornika do wewnątrz);
- nadciśnieniowe (chronią beczkę przed pojawieniem się zbyt wysokiego ciśnienia);
- odcinające/syfonowe (zmniejszają ryzyko przelania pompy).
Jak dobrać odpowiednie zawory do beczkowozu? Otóż w przypadku pod- i nadciśnieniowych jednym z najważniejszych parametrów jest średnica (najczęściej w calach). Poza tym zwróć uwagę na zakres wysokości ciśnienia (w barach), a także wymiary zaworu. Nie bez znaczenia jest też sposób regulacji ciśnienia (czasem wymaga śruby imbusowej).
Natomiast w przypadku zaworu odcinającego liczy się przede wszystkim średnica (żeby pasował do węża).
Ostatnią, ale nie mniej ważną kwestią (która liczy się przy wszystkich zaworach), jest materiał wykonania. Powinny być nie tylko wytrzymałe, ale również odporne na korozję. Tylko w ten sposób zapewnisz sobie bezpieczeństwo użytkowania beczkowozu.
Złącze do beczkowozu
Złącza do beczkowozu (podobnie jak wtyczki i gniazdka) dzielą się na męskie i żeńskie. Ponadto rozróżniamy je na te, które trafiają do węża, oraz te będące na stałe przykręcone do wozu asenizacyjnego.
Oprócz podstawowych, prostych złączy, na rynku znajdziesz również takie wyprofilowane pod różnymi kątami (najczęściej 45 lub 90 stopni). Poza tym istnieją również wersje służące do rozpylania.
Jeżeli zaś chodzi o dobór odpowiednich złączy do danego beczkowozu, kieruj się przede wszystkim rozmiarem węża oraz metodą mocowania do zbiornika (gwint lub otwory na śruby).
Standardowym materiałem wykonania jest stal, która jest bardzo wytrzymała, ale powinna być zabezpieczona przed korozją (np. poprzez ocynkowanie). Rzadziej pojawiają się złącza z tworzywa sztucznego.
Podsumowanie
Mimo że dla osoby niewtajemniczonej wybór odpowiedniego beczkowozu i akcesoriów z nim związanych bywa wymagający, mamy nadzieję, że artykuł pomógł ci lepiej rozeznać się w tej kwestii.
Pamiętaj: gdy nie masz pewności, zawsze warto skorzystać z porady specjalisty. Tyczy się to zarówno doboru wozu asenizacyjnego, jak i akcesoriów (takich jak np. węże do szamba lub wody brudnej).
